23 februari. Denkdag
"Denken moet je aan een paard overlaten, want dat heeft een groter hoofd"
Denken en zeker weten
Ik had vroeger op school een leraar. Als je bij hem een zin begon met: "ik denk dat..." dan kwam direct de opmerking: "Denken moet je aan een paard overlaten, want dat heeft een groter hoofd." Het klinkt wat bot, maar zijn boodschap was duidelijk. Je moest in bepaalde vakken geen dingen gaan "denken." Je moest het zeker weten. En als je iets niet zeker wist, moest je er aan gaan werken, dat je het wél zeker ging weten. Eigenlijk best een effectieve manier om je boodschap over te brengen, want na zoveel jaren weet ik het nog steeds.
 |
| Hé, dat beeld denkt net zo als ik... |
Iedereen denkt wel eens wat
Denken doen we allemaal. Eigenlijk permanent. Van dom gepieker als we niet slapen kunnen, tot aan het uitdenken van geniale concepten, die de wereld veranderen. Waarbij trouwens meer mensen piekeren, dan dat er mensen de wereld gaan verbeteren. Een reden daarvoor is waarschijnlijk, dat maar weinig mensen echt handig zijn in goed creatief denken. Dat creatieve denken vraagt ook wel een bepaalde aanpak, die niet iedereen op school of elders geleerd heeft. In dit stuk gaan we daar eens wat uitgebreider op in.
Onze gedachten zijn van nature heel vluchtig
Één van de eerste zaken waar we tegenop lopen, als we na gaan denken over zaken, is dat we onze gedachten vast moeten leggen. Anders zijn ze zo weer in het niets verdwenen. En dat betekent ook dat we ze snel vast moeten leggen. Dus geen ellenlange verhalen schrijven, want dat werkt absoluut niet. En verder zou het natuurlijk heel handig zijn, als het vastleggen ons eigenlijke denkproces een handje helpt, bijvoorbeeld door er nog wat extra structuur in aan te brengen.
De mindmap als ideale denkhulp
Eind vorige eeuw werd dit vanuit meerdere kanten vrijwel gelijktijdig erkend en de zogenaamde "mindmap" was het gevolg. Een mindmap is een soort grafische manier om onze gedachten weer te geven. In een mindmap staat iets centraal, waar we over over na willen denken. Dat kan van alles zijn. Van puur praktische zaken, die we beschrijven willen, tot theoretische concepten die we nader willen onderzoeken. Een mindmap heeft zeker een aantal voordelen. Er zijn maar weinig regels voor het maken van mindmaps en de techniek is daardoor zeer snel te leren.
En ander voordeel is, dat een mindmap gemakkelijk te begrijpen is, zelfs als je die voor het eerst ziet. Het is een grafische techniek, die dus beelden oplevert waarbij alleen de essentie overblijft en overbodige tekst mag verdwijnen.
En omdat ons brein nu eenmaal werkt met beelden blijft ons denkwerk ook goed hangen. Doordat de techniek weinig aandacht vraagt, levert deze overzichtelijke beelden op. Maar in zijn eenvoud dwingt de techniek wél tot structuur. En was dat nu niet precies wat we wilden bereiken?
Een voorbeeld van een mindmap
Dat klinkt wat abstract, dus eerst eens een voorbeeld. En wat is dan een beter voorbeeld dan een mindmap van de tekst hierboven? Dit voorbeeld is gemaakt met één van de eerste computerprogramma's om mindmapping te ondersteunen. Het is mindmanager 2002. Waarbij 2002 inderdaad staat voor het jaartal waarin het uitgekomen is. We lopen dus qua softwareontwikkeling 19 jaar achter, maar omdat je met de mindmap-techniek zo weinig nodig hebt, vallen de extra mogelijkheden vooral onder de totaal onnodige toeters en bellen. Mindmanager (https://www.mindmanager.com/nl/) is zeker niet gratis, maar het programma Freemind (https://www.gratissoftware.nu/downloaden/freemind.php) is dat wel.
 |
| De bovenstaande tekst in een mindmap gegoten |
Wat ons opvalt aan de mindmap
Wat direct opvalt in de afbeelding is de geringe hoeveelheid tekst. Waar je voor het doorlezen van de tekst nog een paar minuten nodig hebt, de mindmap schetst het probleem eerder in seconden. De volgorde hoeft niet gelijk te zijn aan de volgorde van de tekst. In de praktijk wijken beide meestal wel van elkaar af. De grote vrijheid van de mindmap maakt dat ook probleemloos mogelijk.
De efficiency en de effectiviteit zijn uiteindelijke de grote voordelen van de mindmap.
Hier bij Team Jetje denken en dromen we bijna in mindmaps. Vrijwel alles wat er wordt ontwikkeld, wordt er mee voorbereid. Mindmapping wordt een soort manier van denken, die je nauwelijks meer loslaat. Het mooie is ook, dat het net zo goed werkt met luxe computersoftware van vele honderden euro's, als met een papiertje en een pen of potlood. Het kan op de laptop, het kan in je agenda.
Van grafisch naar tekst outline
Er is nog een handige faciliteit. Je kunt je mindmap namelijk in een zogenaamde tekst outline zetten, waarna je het weer verder uit kunt werken. Je tekst is dan al voor een flink deel gestructureerd. Vergelijk de onderstaande tekst maar met de grafische weergave hierboven. Er is gemakkelijk een rapport of iets dergelijks van te maken.
 |
| De bovenstaande mindmap nogmaals, maar nu als tekst outline |
De mindmap wordt zwaar onderschat
Een dergelijke krachtige manier van denken en ontwikkelen wordt natuurlijk overal gebruikt en onderwezen, zo zul je denken. Ook voor creatieve beroepen lijkt het ideaal. Nou, nee. Als er al initiatieven zijn, dan komt dat bij enthousiaste individuen vandaan, die anderen mee willen laten genieten van hun geweldige, maar onderschatte aanpak. Maar structureel onderwijs zul je er niet zo snel mee vinden. De voorkeur gaat bijna overal nog altijd uit naar lappen tekst. Maar goed, het is niet aan ons om dat nu vandaag eventjes op te lossen. Voorlopig maken we zelf heel veel en heel dankbaar gebruik van mindmapping.
We kunnen nu gedachten vastleggen. Dus gaan we verder
Goed, nu weten we hoe we onze gedachten goed en gestructureerd vast kunnen leggen. Maar dan komen er drie heel belangrijke vervolgstappen. Allereerst moeten we goed doordenken, wat nu echt het probleem is waar we zo over na lopen denken en wellicht 's nachts piekerend wakker van liggen. Dat is vreemd genoeg nog best lastig. Vaak denken we heel goed te weten wat ons probleem is, maar is dat helemaal niet zo. Het echte probleem ligt dieper. Of misschien wel heel ergens anders. Of het is iets persoonlijks, dat we eigenlijk vermijden willen. Wat we dus moeten doen is ons probleem eerlijk en zo objectief mogelijk beschrijven en vervolgens uitwerken. In een mindmap bijvoorbeeld.
Elk probleem MOET uitgewerkt worden op papier
Daar zijn een paar simpele regels voor:
- Gebruik minder dan 25 woorden. Bij meer woorden ga je er dingen bij halen, die er niet toe doen;
- Opschrijven dwingt tot echt nadenken over het formuleren van het probleem en dat brengt het probleem tot leven;
- Noteer echt alles wat we over het probleem weten, hoe voor de hand liggend het ook lijkt. Je gaat daar later verbanden door zien en het genereert nieuwe ideeën en inzichten;
- Vermijd het vermelden van regels die direct bij je opkomen. Zoals: "Ja, maar dit kan niet, want..." Hierdoor vallen goede ideeën veel te vroeg af.
Maak een lijst met alle problemen
In de volgende stap maken we een lijst van alle problemen die er zijn. Dat zorgt voor samenhang in de problemen, je ziet overlap en er zijn wellicht mogelijkheden om meerdere problemen gelijktijdig aan te pakken. Lees de lijst met problemen regelmatig door. Je gaat steeds meer verbanden zien en krijgt een steeds beter gevoel voor de problematiek. Je kunt als je dat nu al wilt ook aangeven waarom een oplossing naar je idee zal werken en waarom die dat beslist niet gaat doen. Waarom je een oplossing op moet schrijven die niet werkt? Dat is toch onzin? Nee, zeker niet. Een niet-werkende oplossing kan je namelijk wél op het spoor van een goed werkende oplossing zetten.
Er bestaan geen foute oplossingen
Er zijn in deze fase dus geen foute oplossingen. Een oplossing voor dit probleem mag best iets onmogelijks bevatten. Dan verschuiven we ons probleem met het zoeken naar deze "onmogelijke" beperking. Vaak kun je zo'n beperking weer in kleinere delen splitsen. En die zijn mogelijk wel oplosbaar. Of je besteed ze uit aan iemand die wel een oplossing kan leveren. Dus blijf noteren.
Teveel antwoorden op je probleem is ook niet goed
Probeer ook je probleem zo te beschrijven, dat er meerdere antwoorden mogelijk zijn. Dan valt er wat te kiezen en te experimenteren.
Dat komt de uiteindelijke oplossing die je kiest ten goede. Maar let ook op, als je erg veel mogelijke antwoorden krijgt. Dan heb je het probleem misschien te breed beschreven. Maak het probleem dan enger of specifieker. Of splits het probleem in deelproblemen en beschrijf die kleinere problemen, die misschien wat minder antwoorden kennen. Het is allemaal een kwestie van doen, uitproberen en er ervaring mee opbouwen. En dan gaat het vrijwel vanzelf op een gegeven moment.
Maar alleen met het beschrijven van ons probleem zijn we er nog niet. Want als het zo eenvoudig zou zijn, dan waren er waarschijnlijk maar heel weinig problemen in de wereld, nietwaar? Want elke oplossing heeft consequenties. En die zorgen er voor dat we tegen beperkingen aan gaan kijken.
De volgende stap komt de volgende keer
De volgende stap is dan ook het zoeken en vinden van beperkingen. Dit is het gevaarlijke gebied, waar bijna elk goed idee roemloos ten onder gaat.
Reden genoeg om er binnenkort een apart artikel aan te wijden. Tot dan.
Morgen, woensdag is de dag van de Tortillachips. Chips? Ja, inderdaad. Er zijn vele mogelijkheden om ergens dagen aan te wijden, nietwaar? En ze zijn lekker. Een prima reden om er een dag aan te wijden. En voor ons om er een artikel over te schrijven, naast nog andere zaken natuurlijk.
Colofon
Jetje's dag verschijnt in principe elke werkdag. Deze publicatie wordt uitgegeven door Henriëtte Sibie samen met Team Jetje, het team dat haar ondersteunt. Het team bestaat uit een wisselend aantal medewerkers. Team Jetje is inmiddels ook in te zetten voor ander schrijf- en fotografiewerk, waar bijvoorbeeld een regionale krant al gebruik van maakt. Voorwaarde is wel dat je in de kunst of de fotografie bezig bent.
Bijdragen
Mocht je ook eens een bijdrage aan Jetje's dag willen leveren, dan is dat altijd mogelijk. Er zijn geen kosten aan plaatsing verbonden, maar er is ook geen sprake van een vergoeding. Het geeft jouw werk wel een leuke exposure. Want dit weblog wordt goed gelezen. Een verwijzing naar je eigen website, weblog, Facebookpagina en vergelijkbaar is altijd toegestaan maar liever geen affiliate links.
Bij belangstelling of vragen kun je altijd contact met me opnemen en dan kijk ik graag samen met jou wat er mogelijk is. En dat is wat mij betreft best veel.
Jetje's dag is op vele manieren te bereiken:
Chat kan gemakkelijk via Messenger
Jetje's dag is dagelijks op Twitter te vinden
Jetje's dag is op mijn eigen Facebook en enkele pagina's
Jetje's dag is natuurlijk aanwezig op Instagram
Een fotomodel hoort ook op modelmayhem
Al mijn foto's uit Jetje's dag staan ook op Pinterest
Natuurlijk ben ik ook te vinden op Linkedin
Kleinere berichten, foto's, kunstwerken etc. staan op een eigen blog
Meer onderwerpen vinden? Gebruik Jetje's index!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten