13 oktober 2025 | Nr. 433 | Jetje houdt de Russen op afstand

Jetje aan het woord

Goedemorgen allemaal op deze mooie dag vol mogelijkheden en nieuwe kansen

Vandaag ga ik eens kijken op een stukje overwoekerde geschiedenis. Een wachttoren van de luchtmacht, in dit geval bij de restanten van het verwoeste fort Sint Andries in de Betuwe. In de tijd van de koude oorlog stonden hier mensen de lucht af te speuren naar vijandelijke vliegtuigen, met name de laagvliegende, omdat die zo aan de radar konden ontsnappen om ons onverwachts aan te vallen. En ook toen, in de jaren '50 tot '70 verwachtte men dat de Russen elk moment aan konden vallen. Wat dat betreft is er niet zoveel veranderd. Zij het dat die laagvliegende vliegtuigen nu door slimme drones zijn vervangen. Het geheel is aardig overwoekerd en het ziet er niet naar uit dat de toren regelmatig onderhoud krijgt. Aan de andere kant zorgt dat wel voor een mooie foto locatie. Op de foto zie je de toren in zijn omgeving.

De luchtwachttoren van Sint Andries

Jullie Jetje

Samenvatting van vandaag

		1. Fotograferen op de oude luchtwachttoren van Sint Andries;
		2. Onderzoek alles maar niet te lang;
		3. Amersfoort is en blijft een mooie stad.

De luchtwachttorens van Nederland. De stille wachters uit de Koude Oorlog

In de vlakke polders en stille bossen van Nederland staan ze hier en daar nog. Of in elk geval resten ervan. Betonnen torens, slank en functioneel. Vaak volledig begroeid met klimop of verscholen achter struiken. De torens lijken vergeten overblijfsels uit een andere tijd. En dat zijn ze ook. Deze luchtwachttorens waren ooit een essentieel onderdeel van het Nederlandse waarschuwingssysteem tijdens de Koude Oorlog. Mannen en vrouwen stonden er paraat, turend naar de hemel, op zoek naar vijandelijke vliegtuigen.

In het kort:

In de Koude Oorlog bouwde Nederland ruim 270 luchtwachttorens waar vrijwilligers vijandelijke vliegtuigen moesten waarnemen.

Deze torens, onderdeel van het Korps Luchtwachtdienst, vormden samen een dicht netwerk dat destijds cruciaal was voor de nationale verdediging.

Torens zoals bij Fort Sint Andries zijn vandaag de dag stille monumenten die herinneren aan de waakzaamheid en onzekerheid van die tijd.

Een klein landje tussen twee machtsblokken

Na de Tweede Wereldoorlog werd de wereld opnieuw verdeeld. Het Westen, met de Verenigde Staten als leidende macht, en het communistische Oosten onder invloed van de Sovjet-Unie, keken elkaar met groeiend wantrouwen aan. Nederland, lid van de NAVO en strategisch gelegen aan de Noordzee, lag letterlijk tussen die twee werelden in. Het luchtruim boven Europa en ook boven Nederland was een potentiële frontlijn in een nucleair conflict.

De radar was er wel al een tijdje, maar nog niet betrouwbaar genoeg om op lage hoogte vliegende vliegtuigen tijdig te detecteren. Vooral straaljagers en bommenwerpers die op geringe hoogte konden opereren vormden een probleem. (Zie ook het luchtfietser stukje.) Daarom besloot Nederland in 1950 een fijnmazig netwerk van observatieposten op te zetten, bemand door vrijwilligers die met het blote oog en een goede verrekijker het luchtruim bewaakten. Het moet in de open en blote torens een koud klusje zijn geweest in de winter.

Het Korps Luchtwachtdienst vormde de ogen en oren van het land

In 1950 werd het Korps Luchtwachtdienst (KLD) opgericht. Deze civiele organisatie, vallend onder de Koninklijke Luchtmacht, bestond voornamelijk uit vrijwilligers als burgers, militairen en oud-verzetsmensen. Hun taak was eenvoudig, maar van groot strategisch belang, namelijk het tijdig waarnemen van vijandelijke vliegtuigen en deze meldingen doorgeven aan regionale commandoposten, zodat die actie konden nemen. Hoewel de vliegtuigen tegen die tijd wel ergens boven de Noordzee zouden zitten.

Nederland werd daarom verdeeld in 32 luchtwachtkringen, elk met een eigen commandopost. Vanuit die kringen stonden ongeveer 276 luchtwachttorens verspreid over het hele land, op strategische locaties met goed zicht. De torens waren meestal gebouwd van gewapend beton of staal en hadden een hoogte van 10 tot 25 meter, zodat de waarnemers boven boomtoppen en bebouwing uit konden kijken.

Fort Sint Andries, een wachtpost aan de rivier

Een van de bekendere luchtwachttorens stond bij Fort Sint Andries, tussen Heerewaarden en Hurwenen. Dit fort, oorspronkelijk gebouwd in de 19e eeuw om de rivieren Maas en Waal te bewaken en te controleren, kreeg in de Koude Oorlog een gloednieuwe functie. De oude, grotendeels vernietigde vestingwerken werden aangevuld met moderne militaire infrastructuur. Waaronder dus ook een luchtwachttoren. De ruïne van Fort Sint Andries kreeg weer betekenis bij de verdediging van het vaderland.

Vanaf deze plek hielden vrijwilligers het luchtruim boven Gelderland en Noord-Brabant in de gaten. De ligging was strategisch: Open terrein, goed uitzicht over de rivieren en nabij belangrijke militaire doelen. Waarnemers noteerden vliegtuiggeluiden, koersrichtingen en hoogtes, vaak met simpele hulpmiddelen als een verrekijker, kompas en een telefoon die met een slinger tot leven werd gebracht. Hun meldingen werden doorgeseind naar de luchtwachtkring, waar men de gegevens van verschillende posten combineerde om een vliegrichting te berekenen.

Het leven op de toren

De luchtwachters waren geen beroepsmilitairen, maar burgers die hun vrije tijd opofferden in dienst van de nationale veiligheid. Vaak stonden ze in tweetallen of drietallen op de toren, ook ’s nachts of bij slecht weer. Ze droegen dikke jassen tegen de wind en regen en hadden een thermosfles met koffie bij zich.

Hun observatieposten waren sober ingericht: Een betonnen platform met reling, een eenvoudige windmeter, een richtingzoeker en een telefoonlijn die rechtstreeks verbonden was met de commandopost. Ondanks de schijnbare eenvoud was hun taak serieus. Elke foutieve melding kon paniek veroorzaken. Elk gemist vliegtuig kon een bedreiging voor het land vormen.

De neergang van het luchtwachtstelsel

In de loop van de jaren zestig werd het luchtwachtstelsel ingehaald door de techniek. Radarinstallaties werden krachtiger en nauwkeuriger. Het risico van grootschalige luchtaanvallen leek af te nemen. In 1968 werd het Korps Luchtwachtdienst officieel opgeheven. De meeste torens verloren hun functie en raakten in verval. Sommigen werden gesloopt, anderen bleven staan als stille getuigen van een overspannen tijdperk.

Vandaag de dag bestaan er nog ongeveer 20 van deze torens, verspreid over het land – bijvoorbeeld in Eefde, Warfhuizen en Nieuw-Namen. Enkele zijn gerestaureerd door lokale stichtingen en dienen als monument of uitzichtpunt. Ze herinneren aan een periode waarin gewone Nederlanders, gewapend met niets meer dan een verrekijker en een telefoon, deel uitmaakten van het wereldtoneel van de Koude Oorlog.

Erfgoed van waakzaamheid

De luchtwachttorens vertellen een bijzonder verhaal over waakzaamheid, toewijding en de angst voor het onbekende. Ze symboliseren de spanning van een tijd waarin een aanval uit de lucht geen ondenkbaar scenario was.

Fort Sint Andries en de andere posten van het KLD zijn vandaag waardevolle erfgoedlocaties. Ze herinneren ons eraan dat veiligheid ooit letterlijk afhing van mensen die urenlang naar de wolken tuurden, luisterend naar het geluid van motoren aan de horizon.

Neem de juiste tijd om na te denken over belangrijke beslissingen

In onze snelle, vaak hectische wereld kan het nemen van beslissingen een complexe uitdaging zijn. Iedereen is bekend met het fenomeen "analyseverlamming," waarbij het overdenken van een probleem leidt tot een gebrek aan actie. Het tegenovergestelde, overhaaste beslissingen nemen zonder voldoende informatie, komt echter ook vaak voor.

Deze beide uitersten kunnen schadelijk zijn voor het bereiken van onze doelen en het behalen van succes. Het benadrukt het belang van het vinden van een balans. En die vinden we door zorgvuldig na te denken over belangrijke beslissingen, zonder in een van beide valkuilen te vallen.

Analyseverlamming is een veel voorkomende valstrik

Analyseverlamming treedt op wanneer we zo veel tijd besteden aan het verzamelen en analyseren van informatie dat we uiteindelijk helemaal geen beslissing meer nemen. Dit kan veroorzaakt worden door factoren als angst voor het maken van een verkeerde keuze, perfectionisme, of simpelweg een overvloed aan beschikbare informatie, waar niet meer doorheen te komen is. Zeker in de internettijd niet meer denkbeeldig. Hoewel grondige analyse belangrijk is, kan te veel en te lang nadenken leiden tot stagnatie en gemiste kansen.

Neem bijvoorbeeld het geval van een ondernemer die een nieuwe productlijn wil lanceren. Hij of zij besteedt maanden aan het onderzoeken van de markt, het analyseren van concurrenten en het verzamelen van feedback van klanten. Hoewel dit op het eerste gezicht heel verstandig lijkt, kan het wél leiden tot een situatie waarin hij de lancering steeds maar blijft uitstellen, wachtend op de 'perfecte' omstandigheden die misschien wel nooit gaan komen.

Overhaaste beslissingen en de gevaren van impulsiviteit

Aan de andere kant van het spectrum bevinden zich onze overhaaste beslissingen. Dit zijn beslissingen die worden genomen zonder dat we over voldoende informatie beschikken die ook nog eens onvoldoende overwogen is. Deze overhaaste beslissingen kunnen voortkomen uit een gevoel van urgentie, grote druk van buitenaf of simpelweg uit een stukje ongeduld. Overhaaste beslissingen kunnen leiden tot suboptimale resultaten. Ze eindigen vaak in spijt, omdat ze vaak gebaseerd waren op incomplete of onjuiste informatie.

Stel je een manager voor die een belangrijke investering moet doen. Zonder grondige analyse besluit hij of zij impulsief om een aanzienlijk bedrag te investeren in een project dat er op het eerste gezicht best veelbelovend uitziet. Later blijkt dat hij of zij doorslaggevende informatie heeft gemist. Het gevolg is dat de investering niet rendeert zoals verwacht. Dit soort fouten kan ernstige gevolgen hebben voor een bedrijf en zijn werknemers.

Een gebalanceerde aanpak leidt tot geïnformeerd en tijdig beslissen

De sleutel tot effectief beslissen ligt in het vinden van een evenwicht tussen deze twee uitersten. Dit betekent dat je voldoende tijd en moeite moet besteden aan het verzamelen van de benodigde informatie en het analyseren van je opties. Maar beslist niet zo lang dat het je volledig verlamt.

Enkele strategieën om een goed evenwicht te kunnen bereiken

1. Stel duidelijke deadlines

Het hebben van een tijdslimiet kan je helpen om gericht te blijven. Het voorkomt dat je te lang blijft hangen in de analysefase. Zorg ervoor dat deze deadlines realistisch zijn en houd jezelf er uiteraard aan. Want ook daar gaat het nog wel eens fout.

2. Verzamel voldoende informatie over het betreffende onderwerp

Dit betekent dat je genoeg gegevens verzamelt om een weloverwogen beslissing te kunnen nemen. Het is in het algemeen niet nodig om echt alle mogelijke informatie te hebben. Maar je moet wel voldoende inzicht kunnen krijgen om de gevolgen van je keuzes te begrijpen.

3. Gebruik gestructureerde besluitvormingsmodellen

Technieken zoals: Swot-analyse (strengths, weaknesses, opportunities, threats), kosten-batenanalyse en beslissingsbomen kunnen je helpen om je opties op een georganiseerde manier te evalueren. Bestudeer deze technieken goed. Er volop info op internet over deze technieken te vinden. Ze zijn zeker nuttig.

4. Raadpleeg experts en belanghebbenden

Het zoeken van advies van mensen met ervaring of kennis op het betreffende gebied kan je waardevolle inzichten bieden die je misschien over het hoofd hebt gezien.

5. Luister altijd naar je intuïtie

Terwijl rationele analyse belangrijk is, moet je ook je instinct niet negeren. Vaak hebben we onbewust al veel informatie verwerkt die onze intuïtie beïnvloedt.

6. Evalueer eerdere beslissingen en leer ervan

Door terug te kijken naar eerdere beslissingen en de uitkomsten daarvan, kun je leren wat wel en niet werkt. Dit helpt je om je besluitvormingsproces voortdurend te verbeteren.

Het belang van informatie

Het baseren van beslissingen op goede informatie is doorslaggevend. Dit betekent niet alleen het verzamelen van gegevens, maar ook het beoordelen van de betrouwbaarheid en relevantie van deze gegevens. In de huidige digitale wereld is er een overvloed aan informatie beschikbaar. Maar niet alle informatie is van dezelfde kwaliteit. Het is daarom belangrijk om de nodige kritische beoordelingsvaardigheden te ontwikkelen om goed te kunnen onderscheiden wat waardevol is en wat niet.

Stel je voor dat je een bedrijf leidt en je moet beslissen over een nieuwe markt waarin je wilt uitbreiden. Je kunt je baseren op gegevens van marktonderzoeken, concurrentieanalyses en economische voorspellingen. Maar het is ook belangrijk om lokale experts te raadplegen en feedback van potentiële klanten in die markt te verzamelen. Door een groot aantal informatiebronnen te benutten, kun je een meer afgeronde en gefundeerde beslissing nemen.

Beslissingen nemen in de praktijk

Een voorbeeld van een bedrijf dat succesvol balanceert tussen analyse en actie is Amazon. Onder leiding van Jeff Bezos heeft Amazon een cultuur ontwikkeld waarin datagedreven besluitvorming centraal staat. Maar waar ook ruimte is voor snel handelen en experimenteren. Bezos staat bekend om zijn "day 1" mentaliteit, die erop gericht is om de flexibiliteit en innovatiekracht van een start-up te behouden. Dit betekent dat Amazon voortdurend data analyseert en gebruikt om beslissingen te onderbouwen. Maar het bedrijf is ook bereid om snel te handelen en te experimenteren met nieuwe ideeën.

Conclusie:

Het nemen van beslissingen is een kunst die oefening en strategie vereist. Door een evenwicht te vinden tussen te veel en te weinig nadenken, kun je effectiever en efficiënter keuzes maken die leiden tot betere resultaten. De sleutel ligt in het verzamelen van voldoende betrouwbare informatie, het gebruiken van gestructureerde besluitvormingsmodellen en het vertrouwen op zowel analyse als intuïtie.

Neem de tijd om na te denken over belangrijke beslissingen, maar laat je niet verlammen door eindeloze analyses. Door bewust te streven naar een gebalanceerde aanpak, kun je ervoor zorgen dat je beslissingen zowel goed doordacht als tijdig zijn. Dit zal niet alleen je succes vergroten, maar ook je vertrouwen in je eigen besluitvormingsvermogen versterken.

Hoe erg het nu is en hoe rustig het vroeger was

Rustig pedalerend in de wolken gaan ook bij luchtfietsers de gedachten wel eens terug naar vroeger. Hij hoort en leest allerlei alarmistische verhalen over: "Hoe erg het nu allemaal wel niet is in de wereld met allerlei oorlogen, dreigingen etc." Nee, dan vroeger. Toen was alles tenminste vrede en veiligheid. Maar was dat eigenlijk wel zo?

Supersone knal

Uw luchtfietser woonde recht voor de startbaan van het vliegveld Valkenburg en kreeg dus de volle laag mee van alle vliegtuigen die recht over het huis heen opstegen. Veel straaljagers, die ook nog oefenden met supersoon vliegen wat daverende knallen produceerde en regelmatig tot gebarsten ruiten leidde. Niemand die er op lette. Het hoorde er gewoon bij. Vooral de glashandel was blij. Tijdens de Cubacrisis van 1962 stond er een tank voor de deur. Een interessant apparaat dat veel bekijks van de jeugd trok. De wegen werden intussen gecontroleerd door de militaire politie. Want de Russen kwamen er aan. Hoewel, ze zijn tot nu toe niet gekomen. De politie is weer weg. De tank ook.

Pokeren voor het vaderland

En dus werd uw luchtfietser op zijn 19e onder de wapenen geroepen, zoals dat heette. Daar leerde hij nuttige dingen als pokeren om grof geld en heel, heel veel bier te drinken. En natuurlijk de militaire logica. Bijvoorbeeld hoe je het beste een minimaal 2 meter diep schuttersputje kon graven als de Russen een 20 megaton waterstofbom zouden gooien. Ok, die sloeg dan wel een krater van een kilometer doorsnede en vernietigde een hele provincie, maar jou kon weinig gebeuren, daar lekker knus in je schuttersputje. Zeker niet als je ook nog eens het grondzeil van je tentje over het schuttersputje trok. Daar had de Rus niet van terug met zijn stomme bom.

Mig

En je leerde hoe vijandelijke vliegtuigen te bestrijden. Bijvoorbeeld een Russische MIG die met 1,5 keer de geluidssnelheid over je heen kwam vliegen op 50m hoogte en waar je dan met je Uzi op moest schieten om hem neer te halen. Je moest dan wel snel zijn. Vanaf het moment dat je het vliegtuig opmerkte en hij weer aan de andere kant richting de horizon verdwenen was, had je volgens de berekeningen van een dienstplichtig ingenieur iets minder dan een seconde de tijd om je wapen te pakken, te laden, te richten en te schieten. Volgens de instructeur klopte dat wel zo ongeveer. Nou en? In het leger leerde je aan te pakken. Niet om af te wachten. Uw luchtfietser heeft het ervaren als een wereldvreemde schaduwwereld, die volledig losgezongen leek van de de rest van de wereld.

Rutte waakt over ons

Kortom, vreemde theorieën over vijanden had je toen ook al volop. Op dat punt is er weinig veranderd. Nu is er de dreiging van Poetin, maar die had je toen ook al. Het is niet zo vreemd dat hele generaties er vrij laconiek onder zijn geworden. Uw luchtfietser wacht het allemaal wel af. Hij heeft nu de altijd lachende Rutte die over hem waakt en die al etend aan een appel de Russen op een afstand houdt. Kortom, Uw luchtfietser pakt de fiets en gaat nog een stukje. Misschien komt hij op grote hoogte nog wel een Russische drone tegen. Die zie je ook overal tegenwoordig. Of die drone moet niet uit Rusland, maar bij de Intertoys vandaan gekomen zijn. Dat houd je toch.

Amersfoort

De oude binnenstad van Amersfoort is een van de best bewaarde historische stadscentra van Nederland. Binnen de oude stadswallen ademt elke straat de sfeer van eeuwen geleden. Smalle steegjes, middeleeuwse grachten en karakteristieke gevels vertellen het verhaal van een stad die al in de 13e eeuw stadsrechten kreeg. Het hart van Amersfoort wordt gevormd door de Onze Lieve Vrouwetoren, met 98 meter één van de hoogste kerktorens van het land, die als een niet te missen baken boven de stad uitrijst. Rondom liggen sfeervolle pleinen zoals het Hof en de Groenmarkt, waar eeuwenoude panden nu cafés, galeries en kleine winkels herbergen.

Wandelend over de Krommestraat of langs de Muurhuizen , een straat gebouwd op de fundamenten van de eerste stadsmuur, ervaar je de bijzondere combinatie van geschiedenis en levendigheid. De stad ademt niet alleen middeleeuwse rust, maar ook creativiteit: Kunstenaars, muzikanten en ambachtslieden vinden er volop inspiratie. Amersfoort is daardoor een stad waar verleden en heden harmonieus samenkomen. Elke steen lijkt er een verhaal te fluisteren over handel, religie en burgertrots en wie goed kijkt, ziet hoe de eeuwen hier nog steeds tastbaar aanwezig zijn.

Maak je je verhaal voor het vlot verkopen van je kunst onweerstaanbaar (samenvatting)

Kunst verkopen gaat veel verder dan het ophangen van een schilderij of het tonen van een beeld. Het draait om het verhaal dat de kunstenaar vertelt en de emotionele connectie die daardoor ontstaat tussen werk en koper. Een kunstwerk krijgt pas echt waarde wanneer het wordt ondersteund door inspiratie, techniek en authenticiteit. Potentiële kopers kopen namelijk geen object, maar een gevoel dat bij hen past.

Een goede voorbereiding helpt je om je verhaal overtuigend te brengen. Door na te denken over je inspiratie, gebruikte technieken en de unieke elementen van je werk, maak je je presentatie sterker. Daarnaast is het belangrijk je koper te leren kennen: Luister naar hun voorkeuren en speel in op hun woonstijl of kleurenpalet. Zo ontstaat er een brug tussen hun persoonlijke wereld en jouw kunstwerk.

Door de voordelen van je werk te benadrukken zoals formaat, kleur, harmonie en vakmanschap, maak je de waarde concreet. Tegelijkertijd moet je zelf altijd authentiek blijven. Een koper voelt direct of jouw enthousiasme wel echt is. Verhalen over reizen, persoonlijke ervaringen of bijzondere technieken versterken de exclusiviteit van je kunstwerken en maken die aantrekkelijker voor je mogelijke kopers.

Succesvolle kunstverkoop draait dus om passie, authenticiteit en communicatie. Door je verhaal te vertellen, je enthousiasme te laten zien en de unieke waarde van je werk te benadrukken, maak je je kunst onweerstaanbaar. Zo vergroot je niet alleen je verkoopkansen, maar bouw je ook duurzame relaties met je kopers op.

Zie https://www.facebook.com/groups/kunstportaalactief/permalink/1129713615466953/ voor het hele verhaal.

Slopen is in. Voor veel mensen is het hun lust en hun leven. Trouwens, het slopen van die ouwe stoel was ook best leuk om te doen. Je kunt er wat energie in kwijt. Maar anderen maken er hun werk van en slopen direct maar een hele woonwijk. En daar wordt ik dan toch wel wat triester van. Jullie gaan het meemaken.

Colofon

Jetje's dag verschijnt in principe elke werkdag. Deze publicatie wordt uitgegeven door Henriëtte Sibie samen met Team Jetje, het team dat haar ondersteunt. Het team bestaat uit een wisselend aantal medewerkers. Team Jetje is inmiddels ook in te zetten voor ander schrijf- en fotografiewerk, waar bijvoorbeeld een regionale krant al gebruik van maakt. Voorwaarde is wel dat je in de kunst of de fotografie bezig bent.

Bijdragen

Mocht je ook eens een bijdrage aan Jetje's dag willen leveren, dan is dat altijd mogelijk. Er zijn geen kosten aan plaatsing verbonden, maar er is ook geen sprake van een vergoeding. Het geeft jouw werk wel een leuke exposure. Want dit weblog wordt goed gelezen. Een verwijzing naar je eigen website, weblog, Facebookpagina en vergelijkbaar is altijd toegestaan maar liever geen affiliate links.

Bij belangstelling of vragen kun je altijd contact met me opnemen en dan kijk ik graag samen met jou wat er mogelijk is. En dat is wat mij betreft best veel.